طرحهای بی‌مجوز را حذف کنید
دستگاه قضایی با شفافیت کامل به این پرونده رسیدگی کند. کمیسیون اصل ۹۰ تخلفات صورت گرفته را بررسی کرده و گزارش آن را به مردم و قوه قضاییه ارائه دهد
شنبه ۱۸ دی ۱۴۰۰
|پیام ما| نام ۴۱۱ طرح توسعه‌ای که بدون مجوز محیط زیست در لایحه بودجه ۱۴۰۱ جا گرفته، برملا شده است. جزئیات این طرح‌ها در حالی منتشر شده که سازمان برنامه و بودجه در روزهای گذشته به «ادعای طرحهای بدون مجوز» پاسخ داد و گفت که خبرهای منتشر شده «جریان‌سازی رسانه‌ای» است و «هیچ طرح جدیدی بدون مجوز محیط زیستی وارد لایحه بودجه ۱۴۰۱ نشده است». در هفته‌های گذشته تشکل‌های محیط زیستی به اختصاص بودجه به این پروژه‌ها اعتراض کرده و از رئیس سازمان برنامه و بودجه، شکایت کرده بودند. حالا با انتشار جدول طرحهای بدون ارزیابی، لایحه بودجه ۱۴۰۱ بار دیگر وارد حاشیه‌ای تازه شد و دیروز به دنبال این خبرها جمعی از اقتصاددانان سراسر کشور با انتشار بیانیه‌ای از شکایت تشکل‌های محیط زیستی، حمایت کردند و خواستند که تخلفات رخ داده در این روند بررسی شود.
تقدیم لایحه بودجه ۱۴۰۱ بدون چالش نبود. وقتی این لایحه تقدیم شد، هنوز از تجمع گسترده مردم اصفهان و چهارمحال‌وبختیاری در اعتراض به کم‌آبی مدت زیادی نگذشته بود. لایحه خیلی زود جنجالی شد چرا که برای نخستین بار کنشگران محیط زیستی از متولی بودجه کشور به دلیل اختصاص ردیف بودجه به پروژه‌های بدون ارزیابی محیط زیستی شکایت کردند. رسیدگی به این شکایت در روزهای گذشته و در شعبه سوم بازپرسی دادسرای انقلاب برگزار شد و نامه‌ای منتشر شد که نشان می‌داد رئیس سازمان محیط زیست هم به این موضوع واکنش نشان داده و از مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه خواست تا «مدیریت‌های زیرمجموعه این سازمان، از هرگونه تخصیص اعتبار به پروژه‌های فاقد مجوز محیط زیستی قویا خودداری کنند».
جلیل مختار، نماینده آبادان از نخستین مجلس‌نشینانی بود که به این موضوع واکنش نشان داد و در نامه‌ای خطاب به میرکاظمی، قرار گرفتن این پروژه‌ها در ردیف‌های بودجه سالانه را به «توافقات غیرقانونی سازمان برنامه و بودجه با دستگاههای مختلف» مرتبط دانست و خواستار توقف این روند شد. پس از این نامه محمدحسین فروزان‌مهر، معاون توسعه مدیریت امور مجلس و استان‌ها هم نامه‌ای مشابه به رئیس سازمان برنامه و بودجه نوشت. شکایت محیط زیستی‌ها هم به دنبال همین روند بود و سازمان حفاظت محیط زیست هم در هفته گذشته با ارسال نامه‌ای به میرکاظمی از جزئیات طرحهای بدون مجوز گفت. اما سازمان برنامه و بودجه به این ماجرا چنین پاسخی داد: «اخیرا برخی رسانه‌‌‌‌ها و فعالان فضای مجازی با استناد به نامه سازمان محیط‌زیست و یکی از نمایندگان مجلس مدعی اختصاص منابع به ۴۰۰ طرح بدون مجوز محیط زیستی در بودجه ۱۴۰۱ شدهاند که این ادعاها از اساس مردود است. سازمان برنامه‌‌‌‌وبودجه کشور تا قبل از سال ۱۳۹۹ در هیچ یک از قوانین و مقررات ملزم به اخذ مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست برای پیشنهاد طرحهای جدید در لایحه بودجه نبوده است.»
بر اساس این توضیح پیشنهاد طرحهای جدید در لوایح بودجه سنواتی به استناد مفاد ماده ۳۹ قانون الحاق-۳ صرفا بر اساس گزارش توجیهی فنی، اقتصادی، مالی و محیط زیستی و رعایت پدافند غیرعامل از سوی مشاور و دستگاه اجرایی پس از تایید سازمان برنامه و بودجه کشور، برای اولین بار در لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ منظور شده است. چنان که در تاریخ ۳۱ فروردین ۱۳۹۹ بخشنامه‌‌‌‌ای از سوی سازمان برنامه و بودجه به دستگاه‌ها ابلاغ می‌شود که مطابق آن پیشنهاد و ایجاد طرحهای جدید پس از تایید گزارش توجیهی محیط زیستی از سوی سازمان حفاظت محیط زیست و اعلام آن به سازمان برنامه‌‌‌‌وبودجه کشور، امکان‌‌‌‌پذیر شده است. به عبارت دیگر از آن تاریخ همه دستگاههای اجرایی متقاضی درج طرحهای جدید در لایحه بودجه، به ارائه مجوز محیط زیستی اخذ شده از سازمان حفاظت محیط زیست ملزم شدهاند. سازمان برنامه و بودجه در این جوابیه اشاره کرد که «هیچ یک از طرحهای مورد اشاره در پیوست نامه سازمان حفاظت محیط زیست که بر اساس نامه یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی بوده، طرح جدیدی در لایحه بودجه ۱۴۰۱ نیستند. طرحهای مورد اشاره در نامه نماینده مجلس که مورد استناد سازمان حفاظت از محیط زیست قرار گرفته، همه مربوط به قبل از سال ۱۴۰۰ و در دولت گذشته هستند که البته آنها مجوز محیط زیستی هم از سازمان حفاظت از محیط‌زیست گرفتهاند.»
جزئیاتی درباره پروژه‌های بدون مجوز
این نامه‌ها و پاسخ‌های پی‌درپی در نهایت سبب شد کمپین مردمی حمایت از زاگرس، فهرست ۴۱۱ پروژه بدون مجوز محیط زیستی در بودجه ۱۴۰۱ را منتشر کند. این فهرست هفتم دی ۱۴۰۰ به رئیس مجلس ارسال شده و از طریق کمپین مردمی حمایت از زاگرس مهربان «به منظور شفافیت بیشتر و مقابله متحدانه با پروژه‌های فاقد مجوز محیط زیستی در بودجه ۱۴۰۱ »منتشر شد. منتشرکنندگان می‌گویند بسیاری از این پروژه‌ها نه تنها مجوز محیط زیستی بلکه سایر مجوزهای قانونی نظیر مجوز میراث فرهنگی، منابع طبیعی و … را نیز ندارند.
در جدول منتشر شده طرحهای انتقال آب و گاز، جاده‌سازی، طرحهای توسعه‌ای مختلف جا گرفته است. بررسی این جدول نشان می‌دهد طرحهای چون آبرسانی به شهر زابل و شهرهای مسیر، آبرسانی به شهر اراک از سد کمال صالح، آبرسانی به بابل، بابلسر، فریدونکنار و …. از سد البرز، اجرای عملیات انتقال آب با لوله به اراضی کشاورزی دشت سیستان، تامین و انتقال آب در اراضی شیب‌دار، احداث ۲۵ بندر صیادی از سوی سازمان شیلات ایران، احداث فرودگاه شهید مدرس و همینطور فرودگاه سقز، کمک به احداث خط لوله انتقال گاز اتیلن به شهرهای مهاباد، سنندج، میاندوآب، تبریز، گچساران، و…. به طول ۲۱۰۰ کیلومتر و جاده‌سازی‌ها از جمله احداث آزادراه همدان – سنقر-کرمانشاه، احداث کریدور بزرگراهی نوار ساحلی جنوب کشور از پسابندر تا شلمچه به طول کیلومتر ۱۸۱۴ و همچنین احداث نیروگاه‌های سیکل ترکیبی افزایش تولید نیروی برق مگاوات به میزان ۴۵۵۹ مگاوات بدون مجوزهای محیط زیستی به لایحه بودجه راه یافته است.
همراهی اقتصاددانان با محیط زیستی‌ها
دیروز جمعی از اقتصاددانان سراسر کشور در رابطه با قرار گرفتن پروژه‌های بدون مجوز محیط زیستی در بودجه ۱۴۰۱ بیانیه منتشر کردند و با محیط زیستی‌ها همراه شدند.در این بیانیه که نام کسانی چون جواد آقاجری؛ عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز، حمید آماده؛ عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه* طباطبائی، کمال اطهاری؛ پژوهشگر توسعه، مرتضی افقه؛ عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز، لطفعلی بخشی؛ عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه‌طباطبایی در آن دیده می‌شود، آمده است: «در ماه‌های اخیر، پویشی ملی بر ضد پروژه‌های فاقد مجوز محیط‌زیستی شکل گرفته است. بسیاری از این پروژه‌ها که مطالعات محیط زیستی، فنی، اقتصادی، اجتماعی آنها به صورت اصولی انجام نشده است و مجوز نهایی محیط زیستی نگرفته‌اند، تاکنون به صورت غیرقانونی در بودجه‌های سالانه گنجانده شدهاند و حتی پیشرفت کار قابل توجهی داشته‌اند. این امر تا آنجا پیش رفته که طبق نامه سازمان حفاظت محیط زیست به ریاست محترم مجلس، در بودجه ۱۴۰۱، تعداد ۴۰۰ طرح فاقد ارزیابی محیط زیستی (شامل طرحهای بدون مجوز سال‌های قبل) در ردیف بودجه قرار گرفتهاند.»
اقتصاددانان امضاکننده این بیانیه ادامه می‌دهند: «بر این اساس، تشکل‌های محیط زیستی شکایتی از رئیس سازمان برنامه و بودجه به علت گنجاندن پروژه‌های فاقد مجوز محیط زیستی در ردیف بودجه ۱۴۰۱، شکل داده‌اند؛ زیرا که بر اساس نص صریح قانون در مواد ۱۰۵ قانون برنامه سوم توسعه، ماده ۷۱ قانون برنامه چهارم، بند الف ماده ۱۹۲ قانون برنامه پنجم توسعه و بند الف ماده ۳۸ قانون برنامه ششم توسعه، دستگاههای اجرایی موظفند پیش از اجرا و در مرحله انجام مطالعات امکان‌سنجی و مکان‌یابی پروژه‌های توسعه‌ای، اقدام به ارزیابی محیط زیستی و اخذ مجوز، پیش از هرگونه اقدام به اجرای طرح، کنند.»
به دنبال این موارد، امضاکنندگان این بیانیه می‌گویند از این شکایت تشکل‌ها، حمایت کرده و آن را قدمی مهم در راستای انجام وظایف مدنی تشکل‌ها و قدمی اساسی در اصلاحات ساختاری در نظام برنامه و بودجه قلمداد می‌کنند.
آنها همچنین از اقدام حفاظت سازمان محیط زیست در اعلام فهرست کامل ۴۱۱ پروژه فاقد مجوز در بودجه ۱۴۰۱ در نامه‌ای به ریاست محترم مجلس، قدردانی کرده و در پایان از دستگاه قضایی می‌خواهند که با توجه به آنکه «پیشبرد طرحهای توسعه، بدون انجام ارزیابی‌ها و مطالعات لازم و سایر مجوزهای قانونی تاکنون عواقب وخیمی از جمله تخریب گسترده سرزمین، عواقب اجتماعی-امنیتی قابل توجه، همچنین هدر رفت شدید منابع مالی در زمان تحریم برای کشور را به همراه داشته است»، با حساسیت ویژه و شفافیت کامل به این پرونده رسیدگی کند. همچنین از کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۱ مجلس درخواست کرده‌اند که پروژه‌های بدون مجوز محیط زیستی و سایر مجوزات قانونی را از ردیف بودجه حذف کند و در نهایت از کمیسیون اصل ۹۰ تقاضا کرده‌اند که تخلفات صورت گرفته را بررسی کرده و گزارش کامل آن را به مردم و قوه قضائیه ارائه دهد.
